Ngày 11-10, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đẩy sâu hơn vào phía đông bắc Syria  trong ngày thứ ba của cuộc tấn công xuyên biên giới mang tên “Mùa xuân Hòa bình” chống lại các lực lượng người Kurd. Vụ việc làm bùng nổ làn sóng tị nạn mới, và vấp phải những chỉ trích rộng rãi từ cộng đồng quốc tế.

Lực lượng pháo binh Thổ Nhĩ Kỳ ở Akcakale, tỉnh Sanliurfa, nhắm bắn vào Syria vào ngày 11-10.  Ảnh: AP

Có nhiều thương vong, người dân tháo chạy

Đã có nhiều thương vong ở cả hai bên và Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã thông báo về binh sĩ đầu tiên của nước này thiệt mạng. Trước đó, ít nhất 6 thường dân đã được báo cáo thiệt mạng ở Thổ Nhĩ Kỳ và 7 người thiệt mạng ở Syria kể từ khi Ankara tiến quân vào Syria sau khi Tổng thống Donald Trump mở đường bằng cách rút binh sĩ khỏi vị trí của họ gần biên giới, bỏ rơi các đồng minh người Kurd.

Quyết định bất ngờ của ông Trump được đưa ra khi ông phải đối mặt với một cuộc điều tra luận tội ở trong nước và đã thu hút sự chỉ trích nhanh chóng từ đảng Cộng hòa và Dân chủ tại Quốc hội, cùng với nhiều chuyên gia quốc phòng, vì cho rằng, động thái này gây nguy hiểm không chỉ cho người Kurd ở Syria mà cả sự ổn định của khu vực Trung Đông. Lực lượng người Kurd ở Syria là đồng minh duy nhất của Mỹ trong chiến dịch tiêu diệt nhóm cực đoan IS ở Syria. Ông Trump đã có phản ứng khá nhẹ nhàng trước cuộc tấn công xâm lược lần này của Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó có cảnh báo Ankara hành động có chừng mực và bảo vệ dân thường. Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang ngày càng tiến sâu hơn, đẩy mạnh chiến dịch quân sự, nã pháo vào nhiều thị trấn, ném bom các mục tiêu trong một chiến dịch đã khiến hàng ngàn người phải rời bỏ nhà cửa.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu tuyên bố, chiến dịch quân sự tại Syria sẽ không đi sâu hơn 30 km vào khu vực đông bắc Syria. Phát biểu với Đài CNN tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, Ngoại trưởng Cavusoglu cho biết mối đe dọa về an ninh, mà Ankara nói rằng phải đối mặt xuất phát từ sự hiện diện của lực lượng người Kurd tại biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ bị loại bỏ nếu các tay súng bị xóa sổ khỏi khu vực. Ngoại trưởng Cavusoglu cũng khẳng định Thổ Nhĩ Kỳ có quyền sử dụng không phận của Syria như một phần chiến dịch  của mình.

Giới phân tích lo ngại, chiến dịch của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tạo ra nguy cơ khiến các tù nhân thuộc tổ chức IS trốn khỏi các trại giam trong tình hình hỗn loạn. Trên thực tế tại Syria, người dân chất đồ đạc lên ô-tô tháo chạy, trong khi nhiều người khác chỉ chạy bộ. Cơ quan tị nạn của LHQ cho biết, hàng chục ngàn người đang sơ tán và các cơ quan viện trợ cảnh báo, gần nửa triệu người ở gần biên giới có nguy cơ rơi vào những cảnh tượng kinh khủng tương tự như từ vài năm trước, khi dân thường chạy trốn khỏi nhóm phiến quân IS.

Thế “tiến thoái lưỡng nan” của Mỹ

Cuộc chiến bùng nổ nguy hiểm ở Syria đang khiến Tổng thống Trump trở thành tâm điểm chỉ trích khi hầu hết đều cho rằng, chính quyết định rút quân của ông chủ Nhà Trắng đã “bật đèn xanh” cho Ankaran tấn công.

Không chỉ hứng chỉ trích ở ngoài nước, ở ngay trong nước Mỹ, các nghị sĩ cho rằng, ông Trump đã giúp mở đường cho chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ trong khu vực, đặt đồng minh nòng cốt của Washington trong chiến dịch chống khủng bổ thời gian qua trước những rủi ro. Việc Mỹ rút quân khỏi Syria cũng làm gia tăng hoài nghi về việc liệu đây có thể là điềm báo trước cho hành động trong tương lai của Washington đối với các đồng minh chủ chốt khác như Hàn Quốc hay không. Giới chỉ trích cho rằng, động thái rút quân trong tuần này là điều nhắc nhở nữa về thế giới quan của Tổng thống Trump chủ yếu dựa trên những tính toán chi phí-lợi ích, làm gia tăng lo sợ rằng điều này có thể dẫn dắt hay điều khiển cả những mối quan hệ đối tác an ninh theo hiệp ước.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, chính Washington cũng đang đứng trước lựa chọn khó khăn ở Syria, giữa chiến tranh, trừng phạt hay hòa giải. Trong một tuyên bố, Tổng thống Trump cho biết, việc làm trung gian cho một thỏa thuận giữa Thổ Nhĩ Kỳ và lực lượng người Kurd là 1 trong 3 lựa chọn của Mỹ sau khi Ankara mở chiến dịch quân sự tại vùng đông bắc Syria. “Chúng tôi có 1 trong 3 lựa chọn: Cử hàng ngàn binh sĩ và chiến thắng về quân sự, giáng đòn mạnh về tài chính vào Thổ Nhĩ Kỳ và bằng các biện pháp trừng phạt, hoặc làm trung gian cho một thỏa thuận giữa Thổ Nhĩ Kỳ và người Kurd!”, Tổng thống Trump viết trên Twitter.

Về việc triển khai hàng ngàn quân và giành chiến thắng quân sự, Tổng thống Trump tiếp tục bảo vệ kế hoạch rút quân của Mỹ, khẳng định ông đang thực hiện các cam kết trong chiến dịch tranh cử với việc bắt đầu rút quân ra khỏi các “cuộc chiến không có hồi kết”. Ông Trump cũng khẳng định, IS đã bị đánh bại 100% và người dân Mỹ không muốn thấy quân đội nước này quay trở lại khu vực. Trong khi đó, việc trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó có các biện pháp gia tăng sức ép tài chính, hay nỗ lực ngoại giao cũng đã được đưa ra để thuyết phục Thổ Nhĩ Kỳ cần phải thận trọng trong hành động của mình. Đại sứ Mỹ tại LHQ Kelly Craft hôm 11-10 cũng cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải đối mặt với những hệ quả từ chiến dịch tấn công lực lượng người Kurd nếu không bảo vệ những dân thường dễ bị tổn thương hay không kiểm soát được các phần tử khủng bố IS.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, xem ra ông Trump đang nghiêng về lựa chọn cuối cùng: đóng vai trò hòa giải giữa lực lượng người Kurd và Thổ Nhĩ Kỳ. Đây là giải pháp vừa giúp Tổng thống Trump thực hiện cam kết rút quân khỏi các cuộc chiến không có hồi kết vừa giúp xóa tan những chỉ trích “bỏ rơi” đồng minh người Kurd.

KHẢ ANH